تأثیرات جنگ جهانی دوم بر روند توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دوره پهلوی اول

این پژوهش با استفاده از روش اسنادی – تاریخی و با ابزار فیش و با رویکرد کارکرگرایی و با تکیه بر آرای مرتون، به بررسی و تحلیل تأثیرات اشغال ایران طی جنگ جهانی دوم بر روند توسعه سیاسی و اقتصادی و اجتماعی دوره رضا شاه پرداخته است. رضا شاه که بعد از شرایط آشفته و نابسامان قاجاریه و با کودتا بر سرقدرت می آید، سعی بر ایجاد تغییرات اساسی در کشور دارد. اما با شروع جنگ جهانی دوم در سال ????، ایران نیز از شعله های این جنگ بی نصیب نماند و دو سال بعد، یعنی در شهریور ???? توسط متفقین اشغال شد. این رویداد شوم اثرات تلخ و ناگواری بر مردم و کشور باقی گذاشت. ارتش که در همان ابتدا کاملاً منفعلانه عمل کرد و هیچ گونه دفاعی از مرزها صورت نگرفت،از سوی دیگر به بدنه اقتصادی کشور به شدت ضربه وارد آمد، طوری که اکثر کارخانجات تعطیل شده و بر شمار بیکاران روز به روز افزوده می شد. مردم نیز به دلیل کمبود مایحتاج ضروری خود با گرسنگی و قحطی و بیماری دست و پنجه نرم می کردند. اینها باعث شد تا جامعه با یک ناامنی گسترده و سیل مهاجرت از روستاها به شهرها روبه رو شود. تنها در این شرایط نابسامان، قشر سیاسی کشور، با رفتن رضاشاه، به آزادی نسبی دست یافت و آن فضای اختناق آمیزی که دیکتاتور ایجاد کرده بود، شکسته شد. شاید به جرأت بتوان گفت که کفه منفی کارکردهای اشغال ایران، به ویژه در کوتاه مدت، سنگین تر از کفه مثبت کارکردهای آن بوده است، هر چند که کارکردهای مثبت را نیز نمی توان نادیده گرفت. کلمات کلیدی: نوسازی اقتصادی، نوسازی سیاسی، نوسازی اجتماعی